Perspektywa kulturowa

Perspektywa kulturowa rozpatruje otyłość w odniesieniu do wartości i norm obecnych w danej kulturze. Ponieważ wartości kulturowe zmieniają się w czasie, również opinia na temat pożądanej masy ciała jest zmienna. W sposób szczególny dotyczy to kobiet. Przykładowo w XVIII wieku idealna kobieta była wytrzymała, duża, muskularna, silna i płodna, ale już kilkadziesiąt lat później zdecydowanie bardziej preferowano kobietę słabą, kruchą, bladą, której powinnością stało się rodzenie dzieci i posłuszeństwo wobec męża. W połowie XIX wieku wraz z narodzinami ruchu feministycznego kobiety odzyskały siłę fizyczną i psychiczną - symbolem piękna stała się Wenus z Milo o wydatnych kształtach. Zaczęto doceniać zdrowie, harmonię, dobre samopoczucie, witalność. Począwszy od lat dwudziestych XX w. zaczęto podkreślać związek kobiety z naturą, modne stało się akcentowanie seksualności, którą uwydatniał ubiór (bez gorsetu) i odpowiedni makijaż. Okres II wojny światowej sprawił, że kobiety znów musiały być silne, aby pracować fizycznie i przejąć większość obowiązków mężczyzn, a lata pięćdziesiąte wymusiły niejako – z powodu konieczności szybkiego przyrostu naturalnego – idealizowanie kobiety dobrze zbudowanej, zdolnej do rodzenia i karmienia dzieci. Równolegle funkcjonował jednak wzorzec kobiety lubieżnej, którego przykładem jest Marylin Monroe. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, głównie za sprawą modelek, modna stała się znowu kobieta szczupła. Wiązało się to poniekąd z ponownym podjęciem przez kobiety walki o swoje prawa i upodobnieniem się w wyglądzie do mężczyzn. Lata 80 charakteryzowały się występowaniem trzech, sprzecznych ze sobą ideałów kobiecości: kobiety zdrowej, silnej, uprawiającej sporty (promowany przez media), kobiety lubieżnej i pełnej seksualności (promowany przez pornografię) oraz kobiety szczupłej, o chłopięcej sylwetce (promowany przez modę).

Aktualny ideał kobiecego piękna to młode, szczupłe ciało. Wyidealizowany, lansowany przez media obraz urody znajduje również odzwierciedlenie np. w zaniżaniu numeracji ubrań lub braku dostępności na rynku atrakcyjnej odzieży dla osób nieco tęższych. Sprawia, że nawet najmniejszy przyrost masy ciała jest oceniany negatywnie, a kobiety które odbiegają wyglądem od prezenterek telewizyjnych i postaci z okładek gazet uważają się za nieatrakcyjne i otyłe nawet wówczas, gdy masa ich ciała mieści się w normie.

 

Perspektywa społeczna

Perspektywa społeczna rozpatruje otyłość w odniesieniu do społeczności, w której żyje dana jednostka. Normą staje się to, co najbardziej powszechne. Jeśli więc większość osób w danej grupie charakteryzuje się nadmierną masą ciała, osoba otyła nie będzie się na ich tle wyróżniać. Prawdopodobnie nie będzie również doświadczać z powodu swojego wyglądu negatywnych uwag. Kiedy jednak ta sama osoba znajdzie się w towarzystwie osób szczupłych, jej sytuacja zmienia się diametralnie. Będzie odbiegała od innych wyglądem i prawdopodobnie zostanie to zauważone oraz skomentowane.

W społeczeństwie funkcjonuje wiele przekazów łączących wygląd fizyczny z usposobieniem. Niektóre z nich przyjmują formę stereotypów, a nawet uprzedzeń. I tak osobom atrakcyjnym przypisuje się szereg pozytywnych cech, które niekoniecznie posiadają – większą inteligencję, uczciwość, pracowitość, solidność. Łatwiej i szybciej wybacza im się błędy, chętniej pomaga w trudnych sytuacjach, bardziej zabiega się o ich względy. Natomiast osoby otyłe uważane są za leniwe, niezdolne do samokontroli, niezdyscyplinowane, niedbające o siebie, mało ambitne. Bezpośrednio, albo w sposób pośredni otrzymują komunikat, że nie są akceptowane. Również funkcjonujący w społeczeństwie przemysł np. kosmetyczny czy spożywczy może uwidaczniać i podkreślać każdą oznakę nadmiernej masy ciała (np. zaokrąglone kształty, podwyższony poziom cholesterolu, uczucie pełności), jest on bowiem bezpośrednio zainteresowany sprzedażą produktów, które faktycznie lub rzekomo pomagają redukować nadwagę. Powoduje to, że osoba uważana przez innych za otyłą sama zaczyna przypisywać sobie negatywne cechy, co wpływa negatywnie nie tylko na jej poczucie własnej atrakcyjności, ale również na poczucie wartości.

Najmniejszą społeczną grupą odniesienia jest rodzina. Tu powstają najsilniejsze przekazy dotyczące tego co jest prawidłowe w kwestii jedzenia i wyglądu, a co nie. Gdy otyłość staje się cechą charakterystyczną danej rodziny, członkowie tej rodziny mogą się z otyłością identyfikować i uważać ją za stan normalny, a nawet pożądany. Może to znacznie utrudniać motywację do odchudzania.