Orzechy

Właściwości uczulające mają wszystkie orzechy rosnące na drzewach, czyli orzechy nerkowca, orzechy laskowe i włoskie oraz należące do pokrewnej grupy produktów: migdały i orzeszki piniowe. Poza czystą postacią, orzechy te mogą występować w takich produktach jak pieczywo, wyroby cukiernicze, lody, marcepan, oliwy orzechowe, desery mleczne, kremy czekoladowe, słodycze, dania kuchni azjatyckiej, czekolada i wyroby czekoladopodobne. Potencjał alergizujący wymienionych gatunków jest mniejszy niż orzechów ziemnych.

Orzechy ziemne (Arachidowe)

Jeden z najważniejszych produktów wywołujących anafilaksję bez względu na grupę wiekową osób uczulonych. Orzechy ziemne są rośliną strączkową rosnącą pod ziemią. Z reguły wywołują gwałtowne, potencjalnie zagrażające życiu reakcje alergiczne, do wstrząsu anafilaktycznego włącznie. Poza czystą postacią znajdują się w ciastkach, ciastach, potrawach curry, deserach, sosach, a także w oliwie i mące z orzechów ziemnych. Także czekolada i wyroby czekoladopodobne mogą zawierać śladowe ilości orzechów arachidowych, wystarczające do wywołania anafilaksji. Alergia na orzechy arachidowe utrzymuje się przez kilkanaście lata nawet przez całe życie. Obserwuje się narastanie częstości alergii na ten produkt oraz obniżanie granicy wiekowej uczulonych dzieci.

Ryby

Potencjalnie każdy gatunek ryb może wywołać objawy alergiczne, choć najczęściej reakcje wywołane są przez gatunki ryb morskich. Poza występowaniem w czystej postaci, ryby są także składnikiem sosów rybnych, sosów do sałatek, kostek rosołowych, sosów azjatyckich, pizzy, a także sosu Worcestershire. Mogą wywoływać ciężkie objawy alergiczne aż do wstrząsu anafilaktycznego włącznie. Alergia na ryby z reguły utrzymuje się przez kilkanaście lat a nawet jeszcze dłużej.

Seler

Spośród warzyw seler jest rośliną najczęściej wywołującą reakcje alergiczne. Właściwości alergizujące posiadają wszystkie jego części - korzeń, liście, łodyga oraz nasiona. Poza czystą postacią, seler może występować w sałatkach, przetworzonych produktach mięsnych, również mrożonych, gotowych zupach, kostkach rosołowych, pasztetach, przyprawach warzywnych w proszku.

Skorupiaki

Skorupiaki to kraby, homary, krewetki. Poza czystą postacią, mogą stanowić dodatek
w azjatyckich potrawach curry i sałatkach, sosach rybnych, pastach. Podobnie jak mięczaki i ryby, skorupiaki u osób uczulonych powodują silne reakcje alergiczne, nawet jeśli alergen występuje
w żywności tylko w śladowych ilościach.

Soja

Reakcje alergiczne na soję są relatywnie rzadkie, zwłaszcza w krajach europejskich, w przeciwieństwie do obszarów azjatyckich, w których spożycie produktów sojowych jest wysokie. Produkt ten występuje w potrawach jako białko sojowe lub lecytyna sojowa. Poza produktami garmażeryjnymi opartymi o soję, jest także składnikiem tofu, a w formie dodatku znajduje się w wędlinach, pasztetach mięsnych i sojowych, sosach, majonezach, margarynach, pieczywie, wyrobach cukierniczych, czekoladach, batonach, lodach i deserach mlecznych. Soja jest również głównym składnikiem sosu i oleju sojowego. Może występować również w lekach.

Zboża zawierające gluten

Gluten znajduje się nie tylko w zbożach takich jak pszenica, żyto, pszenżyto, orkisz, jęczmień i owies oraz pochodnych przetworach (kaszach, makaronach, płatkach, mące). Występuje też jako dodatek do przetworów mięsnych (pasztetów, parówek, konserw mięsnych, wędlin, wyrobów garmażeryjnych), serów żółtych, napojów, zup i sosów w proszku, jogurtów, gum do żucia, aromatów, przypraw, sosów sałatkowych, ciasteczek, czipsów. Gluten zawierają też niektóre leki oraz gotowe dania dla dzieci. Może być obecny także w piwie. Alergia na gluten, w przeciwieństwie do celiakii, opartej na innym mechanizmie immunologicznym, występuję relatywnie rzadko.  

Ziarna sezamu

Sezam jest głównym składnikiem pasty wegetariańskiej hummus i masła sezamowego tahini. Występuje również w pasztetach wegetariańskich, pieczywie (posypanym ziarnami sezamu), kremach, ciastkach, lodach, słodyczach. Rzadko, ale może być przyczyną ciężkich reakcji anafilaktycznych.

fot. panthermedia

Przedstawione produkty stanowią najistotniejsze pozycje wśród czynników wywołujących uogólnione reakcje na pokarmy. Produkty te, obok jadu owadów błonkoskrzydłych, leków i lateksu, u osób uczulonych, mogą wywołać nagłą i zagrażającą życiu reakcję alergiczną. Najczęściej pierwszy kontakt z produktem ma charakter uczulający, powtórny kontakt może mieć już charakter wyzwalający objawy uogólnionej reakcji alergicznej. Nasilone objawy tego typu nazywane są anafilaksją. Najcięższą jej postacią jest wstrząs anafilaktyczny, stanowiący bezpośrednie zagrożenie dla życia. Zdarza się, że tylko szybkie podanie odpowiedniego środka farmakologicznego może uratować chorego. Każdy pacjent po uogólnionej reakcji alergicznej wymaga diagnostyki w specjalistycznym ośrodku alergologicznym.