9 września obchodzimy na całym świecie Dzień FAS

Światowy Dzień FAS przypada dokładnie 9 września. Święto ma na celu uświadomienie przyszłych matek na temat negatywnych skutków picia alkoholu w czasie ciąży, jego zadaniem jest również zwrócenie uwagi społeczeństwa na powszechność problemu, który, jak się okazuje, występuje na całym świecie.

Światowy Dzień FAS wywodzi się z Nowej Zelandii, pierwszy raz obchodzono go w 1999 roku. Idea obchodów dotarła dość szybko na kontynent europejski – pierwszy Dzień FAS w Polsce miał miejsce w 2001 roku, zorganizowano go z inicjatywy Stowarzyszenia Zastępczego Rodzicielstwa oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. W 2004 roku senat Stanów Zjednoczonych ustanowił oficjalnie dzień 9 września Narodowym Dniem FAS – od tamtej pory święto jest obchodzone na całym świecie.

Czym jest FAS?

Co to takiego FAS? To skrót od fetal alcohol syndrome, co oznacza alkoholowy zespół płodowy. Jest to zespół chorobowy będący efektem picia alkoholu przez kobietę w ciąży, występujący u dziecka. Badania naukowe dowiodły, że picie alkoholu w ciąży jest szkodliwe, bez względu na ilość wypitego napoju alkoholowego – negatywny wpływ na zdrowie ma nawet niewielka ilość alkoholu, wypita jednorazowo [1].

Jak alkohol szkodzi dziecku?

Alkohol przedostaje się do organizmu dziecka poprzez łożysko – po około pół godziny od spożycia napoju alkoholowego stężenie alkoholu we krwi dziecka jest takie samo jak we krwi matki [1]. FAS to najcięższa forma wad wrodzonych, neurologicznych i somatycznych, do jakiej może doprowadzić spożywanie alkoholu w ciąży. Jednym z objawów FAS jest niepełnosprawność umysłowa u dziecka. Inne konsekwencje spożywania alkoholu przez ciężarną to:

• ADHD;
• cechy dysmorfii twarzy;
• niska waga urodzeniowa dziecka;
• problemy z widzeniem i ze słyszeniem;
• spowolniony rozwój fizyczny;
• wady wrodzone – np. serca lub nerek;
• uszkodzenia mózgu.

Dlaczego warto edukować o niepiciu w ciąży?

FAS to choroba, która jest nieuleczalna – szkody powstałe w organizmie dziecka na skutek spożywania przez ciężarną alkoholu są nieodwracalne. Alkoholowy zespół płodowy wcale nie jest taki rzadki, jak mogłoby się wydawać – wyniki badań PARPA pokazują, że każdego roku w polskich szpitalach rodzi się więcej dzieci z FAS niż z zespołem Downa [2]. Natomiast jeśli chodzi o statystyki ogólnoświatowe, FAS występuje u od 3 do aż 9 na 1000 noworodków [3].

Ponieważ FAS to jedyne zaburzenie rozwojowe, któremu można całkowicie zapobiec (poprzez stosowanie abstynencji od alkoholu w czasie ciąży), bardzo ważne jest, aby edukować na temat tego zespołu chorobowego, a także stale uświadamiać przyszłe mamy o konsekwencjach picia alkoholu w ciąży.

FAS – co zrobić, aby zapobiec chorobie?

Alkoholowego zespołu płodowego można uniknąć w 100% – wystarczy, że w okresie poprzedzającym ciążę oraz przez 9 miesięcy jej trwania kobieta całkowicie wyeliminuje alkohol. Powstrzymanie się od spożywania alkoholu uchroni nienarodzone jeszcze dziecko przed poważnymi wadami, z którymi musiałoby ono zmagać się do końca życia.

Co  jeszcze można zrobić, aby zadbać o zdrowie dziecka jeszcze przed narodzinami? Kluczowe są:

• odpowiednia dieta przyszłej mamy;
• suplementacja kwasem foliowym na 3 miesiące przed ciążą;
• zadbanie o regularną aktywność fizyczną.

W czasie ciąży warto wykonać badania prenatalne, które mają na celu sprawdzenie zdrowia dziecka jeszcze przed narodzinami. W większości przypadków nie wykrywają one nieprawidłowości i rodzice zyskują spokój o zdrowie dziecka. Z kolei szybkie rozpoznanie choroby zwiększa szanse na poprawę funkcjonowania dziecka w przyszłości, a także powodzenie leczenia (tuż po narodzinach lub - w niektórych przypadkach - jeszcze w trakcie trwania ciąży). W Polsce od kilku lat dostępne są nieinwazyjne badania oparte na analizie wolnego płodowego DNA obecnego w krwiobiegu matki w trakcie trwania ciąży. Charakteryzują się wysoką czułością i bezpieczeństwem dla dziecka i mamy, a także szerokim zakresem badanych chorób genetycznych.